లిబర్టేరియన్ ప్రయోగం: ముష్టెత్తిన సిద్ధాంతం… 

అర్జెంటీనా ప్రెసిడెంట్ జావియర్ మైలీ 2023 డిసెంబరులో రాగానే మొదలుపెట్టిన రాడికల్ ‘లిబర్టేరియనిజం’ షాక్ థెరపీ.. దేశాన్ని ఒక విచిత్రమైన పరిస్థితిలోకి నెట్టింది. ఆయన ప్లాన్ చాలా సింపుల్: ఖర్చులన్నీ తెగ్గోయాలి (drastic fiscal austerity), ప్రభుత్వ నియంత్రణలన్నీ పక్కన పెట్టాలి (deregulation).

ఈ కఠిన విధానం వల్ల ఆర్థిక వ్యవస్థ అదుపులోకి వచ్చింది నిజమే, కానీ దానికి భారీ మూల్యం చెల్లించుకుంది: దేశం పెద్ద మాంద్యం (recession) లో కూరుకుపోయింది. అయినా సరే, మైలీ ప్రభుత్వం అతి ద్రవ్యోల్బణం (hyperinflation) రాకుండా ఆపింది, పాత రికార్డులను బద్దలు కొట్టి బడ్జెట్‌ను కూడా సరి చేసింది. కానీ అంతలోనే అవినీతి, మార్కెట్ గందరగోళం వల్ల ఈ పురోగతి మొత్తం ప్రమాదంలో పడింది. అందుకే 2025 చివర్లో అమెరికా దగ్గర నుంచి ఎమర్జెన్సీ డాలర్ల సాయం (financial lifeline) తీసుకోవాల్సిన దయనీయ స్థితికి చేరింది.

🎯 ద్రవ్యోల్బణం కంట్రోల్: మైలీ ‘సూపర్ హిట్’

మైలీ విధానాల్లో తక్షణ విజయం సాధించిన అంశం ఒక్కటే: ద్రవ్యోల్బణం (Inflation) అదుపు. ఆయన “జీరో డబ్బు ముద్రణ” అని శపథం చేసి, కఠిన ద్రవ్య విధానాన్ని అమలు చేశారు. దీని ఫలితంగా నెలవారీ ద్రవ్యోల్బణం డిసెంబర్ 2023లో ఉన్న 25.5% నుంచి, 2025 ఆగస్టు నాటికి కేవలం **1.9%**కి పడిపోయింది. ఈ వేగం, దేశాన్ని ఆర్థిక విపత్తు నుంచి కాపాడింది.

అదే సమయంలో, 48,000 మంది ప్రభుత్వ ఉద్యోగులను తీసేసి భారీ ఖర్చు కోతలు చేశారు. దీంతో ప్రభుత్వం చాలా నెలలు ద్రవ్య మిగులు (primary fiscal surplus) సాధించింది. ఈ బడ్జెట్ టర్న్‌అరౌండ్ కారణంగానే, IMF నుంచి ఏప్రిల్ 2025లో $20 బిలియన్ల పెద్ద సాయం కూడా దొరికింది.

💔 సామాజిక భారం: మాంద్యం ఖరీదు

ఐతే, ఈ విజయమంతా బలహీన పునాదులపైనే నిలబడింది. బడ్జెట్ సరిచేయడానికి ప్రభుత్వం వాడిన ‘మిక్సర్’ స్ట్రాటజీ కారణంగా, జీతాలు, పెన్షన్ల పెరుగుదల ధరల పెరుగుదల కంటే చాలా వెనుకబడి పోయాయి. దీంతో ప్రజల కొనుగోలు శక్తిపై దారుణమైన దెబ్బ పడింది.

ఈ బలవంతపు డిమాండ్ తగ్గింపు దేశాన్ని లోతైన మాంద్యంలోకి నెట్టింది. తయారీ రంగం (manufacturing) 9.4% పడిపోగా, నిర్మాణ రంగం (construction) ఏకంగా 27% పడిపోయింది. దాదాపు 1 లక్ష ఉద్యోగాలు పోయి, 1,000 కంటే ఎక్కువ కంపెనీలు మూతపడ్డాయి. దీనిని కొందరు “ఇండస్ట్రిసైడ్” అని విమర్శిస్తున్నారు. పేదరికం కొంచెం తగ్గినా, కోట్లాది మంది ఇంకా కష్టాల్లోనే ఉన్నారు.

🛑 రాజకీయ సంక్షోభం, అవినీతి అడ్డంకులు

2025 మధ్య భాగం వచ్చేసరికి, రాజకీయ సమస్యలు, అవినీతి సంక్షోభం పెరిగాయి. మైలీ పార్టీ కాంగ్రెస్‌లో మైనారిటీ కావడంతో, చట్టాలు ఆమోదం పొందడం ఆగిపోయింది. దీనికి తోడు, మైలీ చీఫ్ ఆఫ్ స్టాఫ్, కరీనా మైలీ మీద వచ్చిన అవినీతి కుంభకోణం ఆరోపణలు (ప్రభుత్వ కాంట్రాక్టుల్లో లంచాలు తీసుకున్నట్లు) పెట్టుబడిదారుల్లో భయాన్ని పెంచింది. ఈ గందరగోళం వల్లనే, అర్జెంటీనాకు అమెరికా ట్రెజరీ నుంచి $20 బిలియన్ల కరెన్సీ స్వాప్ లైన్ వంటి అసాధారణ ఆర్థిక మద్దతు తీసుకోవాల్సి వచ్చింది.

🥳 మిడ్‌టర్మ్స్‌లో మైలీ విజయం! (The Final Twist)

ఇన్ని కష్టాలు ఉన్నా… అక్టోబర్ 26, 2025న జరిగిన లేటెస్ట్ మిడ్‌టర్మ్ ఎన్నికల్లో మైలీ పార్టీ ‘లా లిబర్టాడ్ అవంజా’ (LLA) గట్టి విజయం సాధించి, అందరినీ ఆశ్చర్యపరిచింది.

• పోలింగ్ తారుమారు: ఎన్నికలకు ముందు వచ్చిన చాలా సర్వేలు మైలీ పార్టీకి 30% నుంచి 35% మధ్యే ఓట్లు వస్తాయని అంచనా వేశాయి. కానీ, ఫైనల్‌గా మైలీకి 40% దాకా ఓట్లు వచ్చాయి. ఇది ప్రతిపక్షం ఫ్యూర్జా పాట్రియా (32%) కంటే చాలా ఎక్కువ.
• బువైనోస్ ఎయిర్స్‌లో షాక్: పెరోనిస్ట్‌లకు కంచుకోట అయిన బువైనోస్ ఎయిర్స్ ప్రావిన్స్లోనూ మైలీ పార్టీ గెలిచి, రాజకీయ విశ్లేషకులకు షాకిచ్చింది. కొద్ది నెలల ముందు ఇక్కడ మైలీ పార్టీ 14% తేడాతో ఓడిపోయింది.

ముగింపు: ఈ విజయం మైలీ సంస్కరణలకు ప్రజలు మళ్లీ బలమైన మద్దతు ఇచ్చారని తేలిపోయింది. ఇది కాంగ్రెస్‌లో ఆయనకు బలం పెంచి, కార్మిక చట్టాలను, పన్ను చట్టాలను మార్చడానికి, మిగిలిన నియంత్రణలను పూర్తిగా తొలగించడానికి అవసరమైన ధైర్యాన్నిచ్చింది. లేదంటే, తాత్కాలికంగా వచ్చిన ఆర్థిక లాభాలు కూడా సామాజిక ఒత్తిడి కింద కూలిపోయే ప్రమాదం ఉంది.

-Prof Mohan